Myślnik pełni różne funkcje w zdaniu, a jego użycie ma często charakter indywidualny, co oznacza, że może być zastąpiony przez inne znaki przestankowe. W przypadku, gdy myślnik jest użyty pojedynczo, wskazuje na przykład na pominięcie tekstu lub konieczność refleksji. Jeżeli natomiast myślnik w zdaniu użyje się podwójnie, to wydziela on wtrącone wstawki lub dodatkowe wyjaśnienia. Oto kilka funkcji myślnika w skrócie.
Funkcje myślnika
Myślnik stawia się w celu uniknięcia powtórzenia wyrazu w obrębie tego samego zdania:
- – Dzisiaj wstałam o ósmej, wczoraj – pół godziny szybciej.
Przed wyrażeniem lub zdaniem uogólniającym to, co zostało wcześniej wymienione szczegółowo:
- – Cukier, jabłka, banany, pomarańcze, mięso – wszystkie te produkty kupiłem dzisiaj w sklepie.
- – Płyty DVD, komputer, czytnik, monitor – te urządzenia dobrze zastępują telewizor.
Po rozwiniętych członach zdania lub po zdaniach w celu nawiązania do pierwotnej treści:
- – Jego strach wywołany snem, mogącym wstrząsnąć nawet najsilniejszymi ludźmi, a co dopiero mówić o małym chłopcu – przechodził stopniowo na wszystkich zgromadzonych.
W miejsce domyślnego słowa posiłkowego „być” – przed „to”, który wprowadza orzecznik:
- – Studia humanistyczne – to studia tak samo ważne, jak studia ścisłe.
- – Wiedza – to do potęgi klucz.
Przed członem nieoczekiwanym, zaskakującym czytelnika w celu wywołania jego refleksji, zdziwienia itp.:
- – Opowiadaliśmy sobie straszne historie, gdy nagle – ktoś zapukał do drzwi.
Jako łącznik między liczebnikami oznaczającymi wartości przybliżone i między wyrazami o znaczeniu przeciwstawnym:
- – Musiał przejść jeszcze trzy-cztery schody.
- – Za 5-6 godzin przyjdzie Kamila.
Między wyrazami w zdaniu w celu uniknięcia dwuznaczności, jaka mogłaby w nim wystąpić bez znaku pauzy:
- – Zawodnicy wystartowali w najlepszy możliwy sposób – jak Adam Małysz.
W dwa myślniki, czyli otwierający i zamykający ujmuje się wyrazy lub zdania wtrącone:
- – Jej zdanie – szczerze powiedziawszy – nikogo nie obchodziło.
- – Zdobędę licencjat – myślę – jeszcze w tym miesiącu.
- – Tamten tramwaj – tamten nowy – nie jest wcale nowy, tylko tak wygląda po remoncie.
W dwa myślniki ujmuje się również wyrazy lub wypowiedzenia, które są wtrącone w cytowany tekst, oraz tekst odautorski w partiach dialogowych. Jeżeli człon odautorski kończy wypowiedzenie, to stawia się w zdaniu tylko jeden myślnik:
- – Jeżeli chodzi o pochodzenie umowy społecznej – jak pisze Włodzimierz Zamachowski – to pochodzi ona od Platona.
Pojedynczy myślnik umieszczać można na początku wypowiedzi w partiach dialogowych utworu artystycznego:
- ― Co ci jest? – spytał z okropnym przestrachem. I czuł, jak włosy zjeżają mu się na głowie, a mróz przechodzi przez kości.
- ― Co ci jest? Powiedz! – powtórzył.
- ― Ciemno! – szepnęła.
- ― Ciemno? Słonko świeci, a tobie ciemno? – zapytał zdyszanym głosem (H. Sienkiewicz – „Krzyżacy”)
Przed myślnikiem zawsze pomija się przecinek. Nie pomija się natomiast: kropki, pytajnika, wielokropka i wykrzyknika:
- – Obudź się! – wrzasnął Jarek. – Już wysiadamy!
- – Gdzie zostawiłam portfel – zastanawiała się Judyta.
- – A jak ktoś mi go ukradł – co ja zrobię?
Bardzo dobra strona! Zwrócę tylko uwagę:
“Obudź się! – wrzasnął Jarek – Już wysiadamy!”
O ile mi wiadomo, po “wrzasnął Jarek” powinna być kropka.
Pozdrawiam
Ma Pan/Pani rację – powinna być kropka. Serdecznie dziękuję za cenną uwagę 🙂
Pozdrawiam
w tym przykładzie
– Obudź się! – wrzasnął Jarek. – Już wysiadamy!
Czy skoro zwrot Obudź się zakończony jest wykrzyknikiem, który podobnie jak kropka kończy zdanie – słowo wrzasnął nie powinno zaczynać się z dużej litery?
Nie – zapis jest prawidłowy 🙂
Bardzo fajna strona,Pozdrawiam miło
Tłumacze dość często mylą myślnik (pauzę) z łącznikiem (dywizem). Myślnik jest dłuższy od łącznika, a przekorny edytor tekstu MS Word domyślnie wstawia łącznik tam, gdzie najczęściej powinna być pauza i trzeba wcisnąć “Enter”przy kursorze migającym za łącznikiem, by łącznik zamienił się w pauzę.
A popos przykłądu: “Za 5 – 6 godzin przyjdzie Kamila”
Moim zdaniem tutaj bardziej pasuje łącznik 5-6, czyli krótsza “pozioma laseczka” bez spacji pomiędzy nim a liczbami, podobnie jak w wyrazie “biało-czerwony”.
Dziękuję za uwagi, oczywiście ma Pan rację. Poprawki zostały naniesione.
Proszę o podpowiedź czy w poniższym zdaniu myślnik został użyty poprawnie.
Już wiedziałam co ich przyciąga do tego miasta-nierealna rzeczywistość.
Poprawnie powinno być: Już wiedziałam, co ich przyciąga do tego miasta – nierealna rzeczywistość.
dziękuję za pomoc.
Proszę o pomoc. Czy w podanym niżej zdaniu myślnik został użyty poprawnie?
Ich gra była pełna wyobraźni i w większości przypadków – nietuzinkowa.
Drodzy Państwo!
Proszę zwrócić uwagę, że mamy trzy znaki pisarskie.
1. Łącznik (czyli półpauza),
2. Pauza,
3. i długa kreska, którą dawniej nazywałem myślnikiem, ale teraz to już nie wiem.
Łącznik (półpauzę) używamy gdy piszemy “baba-dziwo”, “5-10 razy”, “wańka-wstańka”, “hula-hop”, “biało-czerwony”.
Ten znak naprawdę łączy a nie rozdziela.
Pauzę używamy w wielu sytuacjach opisanych na tej stronie, na przykład tak: “Ma pan rację – powinna być kropka”.
Natomiast tę bardzo długą kreskę zauważyłem w zasadzie tylko przy początku dialogu w tekstach literackich.
Nie wiem czy mam rację, ale jeśli tak, to może dało by się to jakoś uwzględnić w wyjaśnieniach na tej stronie.
Serdecznie pozdrawiam i dziękuję za bardzo pomocne teksty!
Jurek
Chciałabym zauważyć, że źle określił Pan trochę nazewnictwo. Powinno być tak:
1. Dywiz (łącznik – najkrótsza kreska)
2. Półpauza (krótsza od pauzy, dłuższa od dywizu)
3. Pauza (myślnik – najdłuższa kreska)
Łącznik a półpauza, to 2 różne rzeczy, a pauza i myślnik, to to samo.
Pozdrawiam 🙂
Witam. Piszę opowiadania, takie dla znajomych. Dodałam opis na grupie i dostałam pytanie, na które nie potrafię odpowiedzieć. Cytuję “Kiedy po myślniku daje się kropke, a kiedy nie”.
Bezpośrednio po myślniki nigdy 🙂 ale każde zdanie w języku polskim kończy znak interpunkcyjny “.” (kropka), “?” (znak zapytania – pytajnik) lub “!” (znak wykrzyknienia – wykrzyknik)
Często się spotykam, że w zdaniach, w których wstawia się myślnik wstawia się z tego co czasami widzę również przecinki. Słyszałem, że mają podobną funkcję i można wstawiać to lub to. Prawda to, bo sam się zdziwiłem.
Rozegrano 170 meczów, padło w nich 600 bramek. W tym zdaniu pomiędzy wyrazem mecz a wyrazem padło przecinek czy myślnik. Pytam, bo różnie widzę.